Vlak voor het gesprek met Maria krijg ik een appje: ‘Je kan achterom komen hoor!’ Een typisch Urker gebruik – de achterdeur staat altijd open en de voordeur wordt bijna nooit gebruikt. Na een hartelijk ontvangst begint Maria te vertellen. Ze is getrouwd met Bas en is moeder van vijf kinderen. ‘Het moederschap is op dit moment het belangrijkste in mijn leven. Mijn man is doordeweeks aan het vissen, waardoor ik de grootste rol in de opvoeding heb’. Als ik vraag naar de kinderen, wijst ze naar de muur achter mij waar mooie portretten hangen van alle gezinsleden: Luke, Mirte, Liam, Piet en Benjamin. De oudste van het stel is 11 jaar, de jongste is 11 maanden.
Naast het moederschap werkt Maria in de ouderenzorg op Urk. ‘Bas is visserman op 1 van de kotters van hun familiebedrijf. Onlangs heeft Bas zijn vader opgevolgd als schipper. Maria legt uit hoe het drukke bestaan van een visserman eruit ziet: ‘het begint allemaal op zondagavond. Ons huis staat vol met boodschappen voor aan boord, die ’s avonds worden ingeladen. Dan gaat Bas om 12 uur rijden [naar de kotter in Harlingen, red.]. Na vijf dagen vissen komt Bas meestal op vrijdag weer thuis. In het weekend is weinig ruimte voor vrije tijd: ‘op zaterdagochtend is Bas vaak bezig voor de kotter. ‘s Middags gaat hij even slapen, om bij te komen van de drukke week. Op zondag staan het kerkbezoek en samenzijn met familie centraal. En dan ’s avonds begint het ritme van inladen en afscheid nemen weer opnieuw.
Doordat Bas visserman is mist hij veel van de kinderen. ‘Ik weet niet zeker of Bas bijvoorbeeld zou weten wie hun juffen zijn.’ Dit vind Maria weleens lastig. ‘Het zou zo fijn zijn als hij ook eens mee zou kunnen naar een tien minutengesprek. Maar dat gaat nu gewoon niet. Bas voelt zich ook weleens machteloos op zee, bijvoorbeeld als ik een paar nachten slecht heb geslapen door het huilen van Benjamin. Hij kan dan niets voor mij doen.’
Maria vertelt dat de laatste tijd heel veel Urker vissers zijn gestopt met het beroep. De visserij brengt al jaren veel onzekerheid met zich mee, die het afgelopen jaar enorm is toegenomen. ‘De kotter waar mijn man op vaart was gaan innoveren met een nieuwe duurzamere techniek van vissen. Op een gegeven moment werd deze techniek verboden door de Europese Unie, terwijl veel vissers waren overgestapt. Het familiebedrijf van Bas moest een grote investering doen om weer over te stappen op de oude techniek.’ Andere voorbeelden van tegenslagen in de visserij zijn de extreme stijging van gasolieprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de inperking van visgronden door de bouw van nieuwe windmolenparken in de Noordzee.
De toenemende onzekerheid in de visserij heeft impact op het gezin. ‘Ik merk dat Bas hier veel stress door heeft. Soms slaapt hij aan boord niet omdat hij ligt te piekeren. Als hij dan in het weekend thuiskomt, is hij uitgeput en slaapt hij veel. De kinderen merken dit ook en zeggen er weleens wat van.’ Ook het schipper-zijn brengt extra verantwoordelijkheid en stress met zich mee. Een ander gevolg is het niet kunnen opnemen van een vrije week. ‘Veel vissermannen zijn onlangs gestopt, waardoor het bijna onmogelijk is om vervanging te regelen aan boord. De kinderen vragen vaak wanneer hun vader weer eens een weekje thuis kan blijven.’
‘het breekt je wel op dat je altijd overal alleen voor staat, week in week uit’
Ik vraag Maria hoe ze met al deze onzekerheden omgaat en het gezin draaiende kan houden. ‘Op Urk wordt er gelukkig goed voor je gezorgd en naar je omgekeken. Ik heb geluk met mijn familie die altijd voor me klaarstaat, maar het breekt je wel op dat je altijd overal alleen voor staat, week in week uit. Laatst was Bas toevallig wat eerder thuis en toen hebben we een middagje met zijn tweetjes gepland. We hebben afgesproken om te proberen dit vaker te doen, om ook aandacht te blijven houden voor elkaar.’ Ook haalt Maria veel kracht uit het christelijk geloof. De emoties die het gezin ervaart als gevolg van de onzekerheden, neemt Maria mee in haar gebed waardoor ze zich gesteund en gedragen voelt.
De mensen op Urk zeggen weleens: ‘jij hebt de toekomstige bemanning alvast bij elkaar’
Maria is trots op haar gezin en op haar man, dat hij het zo goed doet ondanks alle tegenslagen. ‘De mensen hier op Urk zeggen weleens: ‘jij hebt met je vier jongens de toekomstige bemanning alvast bij elkaar’. Maar Maria denkt niet dat dat toekomstbeeld realistisch is: ‘als de jongens nog in de visserij zouden willen werken, denk ik eigenlijk niet dat dit nog mogelijk is als gevolg van alle ontwikkelingen.’ Door de onzekere toekomst van het vissersberoep is Maria blij dat zij zelf nog vissersvrouw kan zijn en dat ze dit verhaal nog mag delen.
Fotograaf: Michiel Fischer
Interview: Annemijn Driesen-Visscher
© 2024 Flevi